Szkoła jogi Radżajoga
Królewska joga - rodzaj jogi, określana jako królewska z uwagi na zaawansowane praktyki medytacyjne i mentalne. Współcześnie jest ona często,choć nie do końca słusznie, utożsamiania z ośmiostopniową astangajogą. O tym, że radżajoga jest odmienna od nauczania zawartego w Jogasutrach naucza w książce Joga B.K.S. Iyengar. Wielu współczesnych guru naucza technik powiązanych z radżajogą.
Jest różnica między systemem radżajogi a celem radżajogi (którym jest doznanie całkowitej psychicznej integracji i wyzwolenie z koła narodzin i śmierci. Ten drugi będąc wynikiem ćwiczeń jogicznych jest skutkiem pierwszego. Na system radżajogi składa się ośmiostopniowa ścieżka w skład której wchodzi:
- Jama
- Nijama
- Asana
- Pranajama
- Pratjahara
- Dharana
- Dhjana
- Samadhi
Jama, co można przetłumaczyć jako „oczyszczanie” obejmuje pięć zakazów biernych. Zakazy te to:
1) Nie zabijać 2) Nie kłamać 3) Nie kraść 4) Żyć wstrzemięźliwie 5) Nie przywiązywać się emocjonalnie
Zakazy te, pilnie praktykowane, mają na celu uchronienie ucznia przed nawykiem popadania w utarte błędne wzorce postępowania, myślenia jak i odczuwania. Należy bowiem pamiętać, że wszelkie wskazania Radża Jogi odnoszą się przede wszystkim do pracy na poziomie mentalnym jak i uczuciowym. Nie należy rozumieć wskazań Jamy w znaczeniu tylko dosłownym. Dla przykładu podam, że kłamanie to także zatajanie informacji, które mogłyby pomóc drugiemu człowiekowi, to także nie prostowanie czyich oszczerstw , wiedząc że są to oszczerstwa itd.
Nijama, nabywanie cnót, jako drugi ze szczebli Raja Jogi, jest logicznym następstwem Jamy. Składają się na nią:
1) Szatsampatti, czyli uzdatnienie poszóstne, na które składają się: a) Szama – kontrola nad myślami b) Dama – kontrola nad postępkami c) Uparama – wytrwałość w utrzymywaniu się na swojej życiowej drodze d) Titiksza – cierpliwość w znoszeniu niepowodzeń i przykrości e) Samadhana – równowaga wewnętrzna 2) Wiweka – rozróżnianie rzeczy trwałych od znikomych 3) Wiraga – moc nie dbająca o wyniki starań 4) Mumukszu – dążenie do oswobodzenia
Nijama, poprzez intensywną praktykę, ma na celu utworzenie w uczniu nowych wzorców zachowań. Myślenia jak i czucia. Podczas gdy jama sprowadza się do oczyszczania, Nijama polega na wbudowywania w człowieka wzorców zachowań całkiem nowych, jakościowo różnych od starych. W klasycznej radża jodze jama i Nijama traktowane są ze szczególną atencją jako niezbędne do wytworzenia w człowieku warunków wewnętrznych koniecznych do prawidłowej praktyki kolejnych szczebli. Nierzadko nad praktykę samej jamy I nijamy spędzał uczeń kilka lat. Asana, postawa życiowa, jest kolejnym szczeblem, budowanym na fundamencie jamy i nijamy. Asana w radża jodze nie ma praktycznie nic wspólnego z ćwiczeniami fizycznymi. Chodzi w niej o właściwą postawę moralną/duchową w życiu codziennym. Składają się na nią:
1) Wiedza odpowiednia 2) Chęci odpowiednie 3) Słowo odpowiednie 4) Dzieło odpowiednie 5) Życie odpowiednie 6) Dążenia odpowiednie 7) Skupienie odpowiednie 8) Pogrążenie odpowiednie
W asanie chodzi o zachowanie takiej postawy umysłu, która będzie najodpowiedniejsza do wytrwania w długotrwałych praktykach medytacyjnych. Jest to analogiczne do podejścia hathajogi, która jednak skupia się na właściwej postawie fizycznej.
Pranajama, rytm życiowy, polega na takim zharmonizowaniu swojego życia, aby określone czynności każdego dnia odbywały się podług pewnego rytmu. W najprostszym wariancie będzie to polegać na, sypianiu o stałych porach, jadaniu o stałych porach, ćwiczeniu o stałych porach, pracowaniu o stałych porach itd. Jednak w praktyce jest to rytmika dużo subtelniejsza, jednak prowadząca do harmonii w organizowaniu własnego życia.
Pratjahara, władanie uwagą, stanowi pierwszy etap bezpośrednich ćwiczeń umysłowych. Polega na takim wyćwiczeniu posługiwania się zmysłami, aby móc dowolnie je kontrolować. Czyli gdy chce się słyszeć, wtedy się słucha i żadne inne wrażenie zmysłowe nie jest w stanie odciągnąć naszej uwagi od zmysłu słuchu. W konsekwencji opanowania ćwiczeń w Pratjaharze, uczeń uczy się nie ulegać żadnemu ze zmysłów. Tym samym uczy się popadać w stan wewnętrznej ciszy. Jest to warunek wstępny do zaawansowanych ćwiczeń w Samjamie, na którą składa się Dharana, Dhajana i Samadhi.
Dharana, koncentracja, oznacza tyle co zdolność umysłu do skupienia się na jednym wybranym obiekcie przez dowolnie długi czas. Obiektem tym mogą być przedmioty, myśli, odczucia a także oddech lub pustka będąca następstwem nie uczestniczenia we wszelkich wrażeniach zmysłowych, w tym myślach i uczuciach.
Dhjana, medytacja, jest stanem wynikłym z długotrwałej koncentracji. Podczas gdy koncentracja dokonywała się na obiektach podmiotowych, choćby tak subtelnym jak myśli czy pustka, to medytacja tyczy wprowadzenia umysłu w stan, w którym następuje zatopienie umysłu w obiekcie koncentracj,i tak że doznaje się wiedzy ogólnej o przedmiocie. Na przykład, skupienie umysłu na śmierci ukochanego psa należy do Dharany, ale skupienie umysłu na śmierci w ogóle, jako na cesze, części życia, to już Dhjana.
Samadhi, stan umożliwiający kontemplację, jest stanem następującym spontanicznie po długotrwałej medytacji. Podczas, gdy w Dhjanie doznawało się niejako rozszerzenia widzenia o danym przedmiocie, to w kontemplacji umysł „staje się” samym przedmiotem. Tym samym poznaje się przedmiot nie przez myśli i odczucia choćby tak subtelne jak te płynące z Dhjany. W Samadhi człowiek sam staje się obiektem skupienia, „widzi jego oczami”, „słyszy jego uszami”. Wyćwiczenie w kontemplacji prowadzi do uzyskania intuicji. Poprzez kontemplację na różnych obiektach doznaje się intuicyjnego poznania tych obiektów. Najwyższym obiektem Samadhi jest skupienie na istocie własnego umysłu.